Jadesola Akande
nwanyị Naijiria nke mbụ bụ Prọfesọ Iwu (1940-2008)
Jadesola Olayinka Akande
| ụdịekere | nwanyị  |
|---|---|
| mba o sị | Naijiria |
| ụbọchị ọmụmụ ya | 15 Novemba 1940 |
| Ebe ọmụmụ | Ibadan |
| Ụbọchị ọnwụ ya | 29 Eprel 2008 |
| Ebe ọ nwụrụ | Lagos |
| Asụsụ obodo | Asụsụ Yoruba |
| asụsụ ọ na-asụ, na-ede ma ọ bụ were na-ebinye aka | Bekee, Asụsụ Yoruba, pidgin Naịjirịa |
| ọrụ ọ na-arụ | academic, author, onye ọka iwu, university teacher |
| onye were ọrụ | University of Lagos |
| ebe agụmakwụkwọ | University College London |
| oge ọrụ ya (mmalite) | 1986 |
Jadesola Akande (CON, OFR) (15 Nọvemba 1940 – 29 Eprel 2008) bụ onye ọka iwu Naijiria, onye ode akwụkwọ na agụmakwụkwọ bụ onye a na-ahụta dị ka onye prọfesọ nwanyị Naijiria izizi nke Iwu.
Ókwú ndị Ọkwụrụ
dezie- Ah… sistemụ nnabata adịghị mma, dịka m chere. A na-anabata ụmụ akwụkwọ, ọ nweghịkwa ihe a maara gbasara nzụlite ha… ebe ha si bịa. Ọtụtụ n'ime ụmụ akwụkwọ ndị a esila na usoro nke adịgboroja; ọtụtụ n'ime ha enweghị ike ịgafe kredit ise na WASC. Ma ha na-eme ka ha nwetagoro 275 na JME; ọ bụ nnọọ aghụghọ[1] Ọkammụta Jadesola Akande na-ekwu maka usoro nnabata adịghị mma.
- A ghaghị itinye nnukwu ego dị ka ụzọ isi dozie usoro ahụ. Enweela ọtụtụ ihe ọjọọ na-esite na njikwa ọjọọ; Anyị niile maara ugbu a na otu ndị ahụ na-eme mkpesa banyere ime ihe ike ụmụ akwụkwọ nwere ike na-akpali ime ihe ike ahụ iji zere nlebara anya na-adịghị arụ ọrụ nke ha. Enweghị mmiri, ọkụ adịghị, enweghị ebe obibi, na ihe ndị ọzọ na ihe ndị ọzọ. Gburugburu ebe obibi adịghị mma maka ọmụmụ ihe. Enweghị akwụkwọ n'ọbá akwụkwọ, n'ihi ya, ụmụ akwụkwọ na-abaghị uru, ọ dịghịkwa ihe ọ bụla ga-ejupụta na ha. Ụfọdụ ụmụ akwụkwọ chọrọ n'ezie ịmụ akwụkwọ, mana ihe ndị a niile m kwuru na-akụda mmụọ nke ukwuu[2] N'icheta ihe ịma aka ndị o chere ihu mgbe ọ bụ osote onyeisi ụlọ akwụkwọ mahadum Lagos State University (LASU).
- Ebe ọ bụla n'ụwa, ọ bụrụ na ịmepụta ebe dị mma, ndị mmadụ ga-eme nke ọma. Mana obodo anyị na-aga n'ihu na-enye ego zuru oke maka ihe fọrọ nke nta ka ọ bụrụ ihe niile dị mkpa. Ya mere ọ bụ okirikiri ọjọọ. Anyị malitere ịhụ na ọ na-adalata mgbe ọchịchị Naijiria nọchiri anya na-echeghị na agụmakwụkwọ dị mkpa, n'ihi ya, ha nyere ya nlebara anya kacha nta. M na-ekwu nke a na niile mkpa. N'ịbụ ndị ọchịchị ndị agha na-achị, a naghị ewere ya dị ka ihe niile dị mkpa inwe akwụkwọ. Ọtụtụ ndị nọ n'ọchịchị n'onwe ha bụ ndị na-eto eto n'ezie na ha ejighị agụmakwụkwọ kpọrọ ihe, n'ihi na ha lere ndị ọrụ ibe ha anya dị ka ndị dara ogbenye, ma họrọ ịghọ nde mmadụ[3] N'icheta ọnọdụ nke usoro mmụta na Naịjirịa.
- Nrụrụ aka anyị na-ahụ na nyocha bụ mmetụta 'na-ebu' nke nrụrụ omume na omume zuru oke na ọha mmadụ ka ukwuu. Ọ naghị enyere aka na mba Naijiria kwenyere, ma na-ekwusi ike na iru eru akwụkwọ, kama inwe ezigbo ihe ọmụma. M na-arụrịta ụka ya ugboro ugboro na, ọ bụrụhaala na anyị kwenyere na akwụkwọ ahụ ma ọ bụghị ihe ọmụma; na anyị chọrọ ka ụmụ akwụkwọ nwere ngalaba elu nke abụọ (ọbụlagodi na ha ghọgburula ime ya), ụmụ akwụkwọ ga-agba mbọ niile iji nweta iru eru akwụkwọ. N'ajụjụ ọnụ a gbara ajụjụ ọnụ, o doro anya na ọtụtụ asambodo a na-egosipụta erughị eru nke ndị na-azọrọ ha.[4] N'ịzaghachi maka ọrịa ọjọọ nke ule nyocha na Naịjirịa.
- Ugbu a ihe anyị kwesịrị ime bụ ịkụziri ha ka ha jiri ike ha mee ihe ga-abara ha uru. Anyị na-agwa ha na ha ekwesịghị ịnọgide na-akwụ n'ahịrị n'azụ ndị ikom ahụ; mgbe nwanyị pụtara, kwụ n'ahịrị n'azụ maka mgbanwe chere. Elela ya anya dị ka nwantakịrị ahụ ị gara emume ịkpọ aha ya, onye chọrọ ugbu a ịbụ gọvanọ. Kama, lee ya anya nke ọma, n'ihi na ọ maara ebe akpụkpọ ụkwụ na-akụ. Na a bịa n'ịkwanye ụmụ nwanyị ike, lee ha anya dị ka ndị nwere ike ịrụ ọrụ karịa onye otu klas nke a ga-edobe n'azụ. Ọ bụ mgbe anyị nwere ihe ịga nke ọma na nnwale a ka na ntuli aka na-esote, anyị ga-eme nke ọma.[5] Maka otu Naijiria nwere ike isi nye ụmụ agbọghọ na ụmụ nwanyị ike iwelite ọkwa ọchịchị karịa.
